Als geboren Limburgse voelt het als thuiskomen wanneer ik de heuvels van Zuid-Limburg betreed. Samen met mijn zus en een gevoel van nostalgie, keerde ik terug naar het landschap waar we als kinderen zo vaak kampeerden. En hoewel ik de streek goed ken, ontdekte ik deze keer een ander gezicht van Zuid-Limburg.
We doen een duurzame rondreis van een paar dagen: met het openbaar vervoer, te voet en op de fiets. Lees mijn tips voor een korte verstillende en duurzame trip naar Zuid-Limburg.
Zuid-Limburg blijkt een broedplaats van eigentijds ondernemerschap; geworteld in lokale trots en gevoed door een uitgesproken duurzaamheidsvisie. Hier geen groen als marketing, maar integrale benaderingen waarin landbouw, gastronomie, toerisme en welzijn elkaar vinden. Het zijn veelal jonge ondernemers die geboren zijn in de regio en met hart voor de zaak en de toekomst van het heuvelland.
Onze reis start in Maastricht, goed bereikbaar met de trein vanuit hele land. We stappen over op de bus naar pelgrimsoord klooster Wittem, een levendig en inclusief, spiritueel centrum. Hier startten wij onze camino: Route van Stilte rondom Wittem, een korte pelgrimsroute van zo’n vijf kilometer. De camini zijn rondwandelingen van 5 tot 15 kilometer die allemaal langs de bekende Jacobsroute naar Santiago de Compostella lopen. Deze toegankelijke vorm van pelgrimeren leent zich uitstekend als je verstilling zoekt zonder direct een week op pad te gaan.
De wandeling voert richting Gulpen en terug via de Gulperberg. Onderweg: veel fluitende vogels, koeien, karresporen door schaduwrijke bomenlanen en een ontmoeting met een ouder echtpaar dat deze paden al decennia bewandelt. In Gulpen zelf maken we een bijzondere tussenstop.
Bij de Gulpener Brouwerij worden traditie en innovatie naadloos met elkaar verbonden. De brouwerij is B Corp-gecertificeerd; ze gebruiken gerst en granen van boeren uit de buurt, hop uit het naburige Reijmerstok en water uit eigen bron. Het brouwhuis is het meest duurzame van Europa en volledig fossielvrij voor 2030.
Tijdens de brouwerslunch worden we verwend met brood van bierresten, knolselderij-preisoep en een zacht Weizen biertje uit eigen brouwerij. Alles komt van binnen een straal van 40 km. Zelfs het als een brownie ogend cakeje, hier toepasselijk ‘mouty’ genoemd, is ook een product van reststromen. Er komt geen chocolade aan te pas, enkel mout met een typische gebrande smaak van kandijsuiker. Directeur Jan-Paul Rutten stuurt met een radicale transparantie én gevoel voor smaak een nieuwe generatie brouwers aan. Hier in de gezellige biertuin proef je bier met een geweten.
We vervolgen onze camino in stilte. De route voert ons omhoog, richting de Gulperberg, waar we getrakteerd worden op een panoramisch uitzicht over het golvende landschap. We lopen een ronde om de Mariakolom. Een stille plek voor een moment van bezinning, in de verte zien we de contouren van het klooster van Wittem al weer opdoemen. De afdaling is kort vanaf hier; in nog geen half uur staan we weer terug op het kloosterplein.
Terug in het klooster van Wittem bezoek ik een aantal devotiekapellen waaronder de Clemenskapel, gewijd aan de patroonheilige van de ‘hopeloze zaak’. Een glazen kistje nodigt uit om je eigen hopeloze zaak op te schrijven – een symbolische daad die verrassend helend werkt. De boekwinkel in het klooster heeft een ruime selectie boeken over zingeving, ecologie, filosofie en spiritualiteit. Je raakt er gemakkelijk de tijd kwijt. Tot slot steek ik, voor de vrede, nog een kaars aan in Gerarduskapel.
Overigens: wie op zoek is naar wandelingen die nog stiller zijn, verder van verkeerswegen en dorpskernen, kan bij het klooster terecht voor advies. Jelle Wind kent de omgeving op zijn duimpje en helpt je graag op weg naar routes waar enkel het ritme van je eigen voeten en het geluid van vogels je vergezellen.
Praktische zaken: het klooster is een stempel-locatie voor pelgrims. Er zijn toiletten, een kraan aan de gevel waar je drinkwater kunt tappen, een koffie- en theebuffet waar je naar eigen inzicht voor betaalt. Het voelt hier als een dorpshuis, je mag er gerust uren rondhangen zoals ik sommige mensen ook zien doen.
Met de bus reizen we verder naar Slenaken, aan de grens met België. Hier verblijven we in Hotel en B&B De Zevende Heerlijkheid, een gezellig en duurzaam hotel boven op de heuvel, met uitzicht over de Gulpvallei; een schitterend groen dal waar de Schotse hooglanders vrij rondlopen. Bij restaurant LUQS, dat onderdeel is van het hotel, wordt vega, vegan en lokaal vlees op hoog niveau geserveerd. Wijnen komen o.a. uit de streek. Er wordt kraanwater geserveerd en een deel van de opbrengst gaat naar schoonwater-projecten via Made Blue.
Dit hotel, gerund door het jonge en bevlogen duo Koen Schobers en Metha Roijen, is een mooi voorbeeld van hoe duurzaamheid en comfort hand in hand kunnen gaan. De Zevende Heerlijkheid draait volledig op zonne-energie, maakt gebruik van warmtepompen en heeft een circulair watersysteem. Het ontbijt, van lokale leveranciers, wordt uitsluitend op bestelling bereid wat voedselverspilling tot een minimum beperkt. Honden zijn hier ook welkom.
Voor ons staan elektrische fietsen van Cycle Center klaar voor dag twee van onze tocht. Maar eerst nog een retourtje Mechelen door het bos, voor het diner. Na een prachtige rit genieten we in de avondzon van een diner bij De Geulhof, waar forel vers uit eigen vijver op tafel komt. Op de terugweg stuiten we op een magisch ogende schaapskooi, waar de dieren zich al opmaken voor de nacht.
Na een zalige nacht en ontbijt met lokale kaas, sap en brood uit het dorp, trappen we richting Valkenburg. Onderweg genieten we van de weidse uitzichten en zoeken we nog even naar de juiste versnelling en trapondersteuning voor niet misverstane heuvels en afdalingen!
Eerste halte: de slagerij Kuusj & Ko (dialect voor varken en koe) in Mechelen. Hier ontmoeten we de vurige Amy Heuts, een varkenshoedster die ecologie en dierenwelzijn tot in de poriën van haar bedrijf heeft geïntegreerd. De varkens leven buiten en deels in het bos, krijgen geen antibiotica en worden met zorg geslacht in hun eigen slagerij, door haar partner Joshua van Werscheen, die zich daarin heeft gespecialiseerd.
Ze produceren alles zelf: van kop tot staart. Geen E-nummers, geen conserveringsmiddelen. Niet biologisch volgens keurmerk, maar wel circulair, met aandacht voor bodem, dier en mens. Rondleidingen maken het verhaal tastbaar voor bezoekers. In de slagerij is ook rundvlees te koop van lokale boeren die volgens gelijke principes werken. En de prijzen, die zijn, door de korte keten, gelijk of zelfs lager dan in de supermarkt.
Vervolgens bezoeken we Domein Holset in Lemiers, een pionierend wijnhuis in mousserende wijnen. De wijngaarden liggen 180 meter boven NAP, wat zorgt voor frisse zuren – essentieel voor kwaliteitsbubbels. Hoe hoger een wijngaard ligt, hoe koeler het klimaat doorgaans is, wat leidt tot een tragere rijping van de druiven; hierdoor blijven de zuren beter behouden en bouwen de suikers zich langzamer op – precies de omstandigheden die ideaal zijn voor het maken van mousserende wijn.
De wijnproductie is volledig biologisch, het gebouw is gerenoveerd met natuurlijke materialen en draait op aardwarmte. Tijdens de wijnproeverij raak ik onder de indruk van zowel de smaak als het duurzame verhaal erachter. Het domein voelt en oogt als een idyllische plek met veel planten en bloemen in de binnentuin. Hier wil je graag een paar dagen verblijven. En dat kan want ze begonnen ooit als B&B met een paar wijnranken, nu een wijnhuis met 12 hectare druiven met een paar kamers.
Na weer een aantal kilometer fietsen stoppen we voor de lunch in Lemiers. In een voormalige plantenkas aan de rand van een losloopgebied voor honden ontmoeten we De Kornuiten van Koraal. Hier komen dagbesteding en horeca samen. Cliënten van stichting Koraal helpen in de bediening en de houtwerkplaats die hier ook te vinden is. Alles, van meubilair tot menukaart, ademt betrokkenheid.
We praten met Juliette Demollin, initiatiefneemster en projectleidster van de Kornuiten van Koraal, over hoe deze plek is ontstaan en inmiddels onmisbaar is geworden in de regio. Onze salade wordt uitgeserveerd met een brede glimlach, en smaakt des te beter.
In de omgeving van de Kornuiten van Koraal kun je prachtige wandelingen maken. Je hebt een ruime parkeerplaats voor auto’s. Op Visit Zuid-Limburg vind je de wandelingen of vraag er naar bij de bar, daar hebben ze er een aantal uitgeprint klaar liggen.
Voor we Valkenburg binnenrijden, stoppen we nog even bij De IJsbaas aan de Rijksweg in Margraten. Bas Faarts startte zijn eigen ijssalon na een persoonlijke omwenteling. Zijn ambachtelijk ijs zonder kunstmatige toevoegingen heeft inmiddels een trouwe schare fans – en terecht.
De reis eindigt met een klankschalensessie door de bevlogen Brenda Tjoelker van Essential Movements, een praktijk voor lichaamswerk. Ze zijn gehuisvest op het terrein van de oude brouwerij in Valkenburg waar we ook weer onze fietsen inleveren bij Cycle Center. In de koele mergelgrotten nemen we plaats op dikke matten. We liggen hier tussen de Romeinse fresco’s – zacht aangelicht door kaarsen. Brenda begeleidt ons door de zeven chakra’s. De klanken weerkaatsen via de muren en we sluiten onze reis in diepe stilte af en komen herboren weer boven.
Elke keer dat ik hier ben, voel ik me thuis én op reis tegelijk. En als ik weer terugkeer naar huis, open ik stiekem Funda, om te kijken of er nog ergens een kleine hoeve met uitzicht op het zuiden te koop staat.
1. Je bent er zó, maar je voelt je ver weg
2. Een ongekend culinaire regio – waar streekproducten centraal staan
3. Ondernemers met een visie – jong, idealistisch én realistisch. Ze geven de regio toekomst.
4. Echte duurzaamheid – voortkomend uit verbondenheid met de streek.
5. Een landschap dat blijft verrassen – of je nu wandelt, fietst of stilzit: schoonheid is overal.
Wandelen: check www.visitzuidlimburg.nl/wandelen voor uitgezette routes. De Camino’s zijn een prachtige kennismaking met pelgrimeren.
Fietsen: elektrische fietsen maken het heuvellandschap toegankelijk. Te huur via o.a. Cycle Center. In Zuid-Limburg heb je alles wat een fietser zich maar kan wensen: In dit gebied ligt een enorm knooppuntennetwerk van meer dan 1500 kilometer lang en zo’n 200 knooppunten. Zie check www.visitzuidlimburg.nl/te-doen-in-zuid-limburg/fietsen
Openbaar vervoer: Zuid-Limburg is uitstekend bereikbaar per trein en bus, ook tot in kleine dorpen.
Seizoenen: elk jaargetijde heeft zijn charme. Vermijd drukke weekenden als je stilte zoekt (zie Visit Zuid-Limburg voor activiteiten kalender).
Lees hier meer reistips voor Nederland
Mieke Tacken
Ik ben interieurontwerper, fotograaf en een fervent liefhebber van wandelen in de natuur. Ik heb mijn hart verloren aan de eenvoud en schoonheid van wandelvakanties. Ik waardeer ik ook de unieke ervaring van een verblijf dat een verhaal vertelt over de lokale geschiedenis of cultuur. Ik deel hier mijn verhalen en tips, waar mogelijk met een lichte voetafdruk en altijd een hart vol verwondering.
Wandelen duinen Castricum in Noord-Hollands Duinreservaat De Castricumse duinen zijn onderdeel van het prachtige Noord-Hollands Duinreservaat. Het is mijn favoriete gebied om te wandelen en hardlopen. Ik mocht mee met de boswachter naar het gesloten deel in het...
Wadzilt, ontdek de zilte keuken van Texel Wij gaan geregeld een dagje naar Texel om te fietsen. Met de fiets op de boot over naar het eiland. Een echt vakantiegevoel en zo dichtbij. Op sommige plekken op het eiland is het druk, maar buiten de dorpen om is...
Laat je inspireren
Ben je op zoek naar de mooiste wandel- en fietsroutes? Of wil je informatie over reizen met de trein of advies voor de mooiste roadtrips door de natuur. Laat je inspireren voor je volgende reis in het groen; ideeën om je eigen reis te plannen of te kiezen voor een georganiseerde reis.
