Hou je van landschappen waarin lucht, licht en water de hoofdrol spelen? Reis je liever traag dan te worden meegezogen in massa? Op zoek naar een stille afwisseling van cultuur, natuur en gastronomie? Dan is de regio rond Ferrara en de Po-delta een perfecte bestemming.
Op deze reis in mei volg ik een route die begint in de ingetogen renaissance-glorie van Ferrara en eindigt aan de rand van de lagune, in het vissersstadje Comacchio, allemaal op nog geen anderhalf uur rijden van Bologna. Onderweg wisselen 16e-eeuwse kastelen, Etruskische opgravingen, flamingo’s en palingvissers elkaar af.
Ferrara is geen stad die zich opdringt. De schoonheid zit in de overblijfselen van de renaissance, het kleinschalige, de brede pleinen en de fietser die je geruisloos passeert in een middeleeuws steegje. Hier regeerde ooit de familie d’Este, die van Ferrara een cultureel zwaartepunt maakte. Sinds 1995 staat Ferrara op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Specifiek als een van de best bewaarde Renaissance-steden in Europa. De stad werd in de 15e eeuw uitgebreid volgens revolutionaire stedelijke plannen door Biagio Rossetti, die het eerste moderne stedenbouwkundig plan in Europa maakte.
Toch werd Ferrara nooit een grootmacht. De stad verloor zijn dynamiek na het uitsterven van de dynastie, kwam in 1598 onder pauselijk bestuur en gleed langzaam naar de marge van economische groei. En misschien is dat precies wat het nu zo aantrekkelijk maakt: Ferrara is open, overzichtelijk en draagt haar geschiedenis met bescheiden trots. Een goed alternatief voor de grotere en drukkere steden als Verona, Bologna of Venetië.
Ik verblijf in Hotel Maxxim, aan de rand van het oude centrum, een fijn hotel met rustige kamers op loopafstand van de stadsmuur. Bij aankomst hoor ik vanuit steegjes tromgeroffel. In de verte zie ik vaandels wapperen – de voorbode van de Palio, de historische paardenrace die de stad jaarlijks in mei in de ban houdt.
Ik maak een stadswandeling en maak ik kennis met de smaken van de streek tijdens een culinaire demonstratie in de Ferrara Store. Hier leer ik ‘cappellacci di zucca’ (pasta gevuld met pompoen) vouwen.
Het uit bakstenen opgetrokken Castello Estense is het fysieke en symbolische hart van Ferrara. Vier torens, een slotgracht, een ophaalbrug: een middeleeuws monument vermengd met renaissance-raffinement. Binnen is het koel. Fresco’s, zalen en zelfs cellen (waar ook ooit vrouwelijke leden van het hof werden opgesloten) vertellen verhalen van macht en intrige.
‘s Avonds dineer ik tegenover het kasteel bij Osteria I Quattro Angeli, een klassieke osteria met gerechten uit de streek. Daar zit ik op de eerste rij voor het Corteo Storico: de optocht waarin alle contrade (wijken) hun middeleeuwse identiteit tonen in kostuums, trommels en choreografie. Geen toeristenshow, maar een levend stadsritueel dat wordt gedragen door jong en oud.
De Palio van Ferrara is een van de oudste paardenraces van Italië, die teruggaat tot 1279. In de weken voorafgaand aan de race vinden talloze festiviteiten plaats, waaronder middeleeuwse spelen, optochten en banketten. Tijdens het Corteo Storico trekken deelnemers in handgemaakte historische kledij door de stad. Elke wijk (contrada) heeft zijn eigen kleuren en vaandels. Het is een kleurrijk eerbetoon aan de middeleeuwse identiteit van Ferrara, waarin traditie en trots duidelijk zichtbaar zijn.
Lees hier meer over de Palio van Asti.
De volgende ochtend huur ik een stadsfiets, dé manier om Ferrara te verkennen. Omdat alles vlak is, heb je geen e-bike nodig. De stad noemt zichzelf terecht de fietshoofdstad van Italië. Ik volg de negen kilometer lange stadsmuur, ooit verdedigingslinie, nu groene omcirkeling. Tussen de bomen slingert een pad dat telkens nieuwe doorkijkjes biedt op daken, torens en de Po-vlakte.
Een tussenstop bij het Palazzo Schifanoia (letterlijk het paleis tegen verveling), een buitenplek voor de familie Este, onthult weer het renaissancegezicht van Ferrara. De indrukwekkende fresco’s in de Zaal van de Maanden zijn meesterwerken van de vroege renaissance. Elke maand is verbeeld met een mengeling van astrologische symboliek, klassieke goden en hofleven. Het geheel vormt een beeldverhaal waarin tijd, macht en schoonheid samenkomen. Het museum is goed ingericht. In de tuin geniet ik van een heerlijke koffie bij het paviljoen onder de bomen.
Een ander museum dat het bezoeken waard is: het Nationaal Archeologisch Museum van Spina, gevestigd in het elegante Palazzo Costabili. Het museum herbergt de indrukwekkende vondsten uit de verdwenen Etruskische havenstad Spina, ooit een bruisend knooppunt van handel tussen Etrusken en Grieken.
De collectie roodfigurige keramiek uit de 5e en 6e eeuw v.Chr. is een van de meest complete buiten Griekenland. Ook vind je er een neorenaissance-tuin, een zorgvuldig gereconstrueerde oase met buxus-hagen en rozenpergola’s.
Onderweg bezoek ik een kleine sportclub waar middeleeuws boogschieten wordt beoefend. De leden dragen traditionele kleding en gebruiken historische replica’s. Ik mag zelf proberen. Na een korte instructie en wat aanmoediging raak ik bij mijn tweede poging, tot mijn eigen verbazing, de roos.
Later die dag reis ik verder naar de Adriatische kust. Ik check in bij Hotel Logonovo & Spa, in Lido degli Estensi. Het hotel ligt op steenworp van de zee. Mijn diner bij Ristorante Al Marina, aan de binnenhaven van Lido degli Estensi is sereen: een bord vol dagverse vis, het zachte klotsen van boten tegen de kade, en lucht die ruikt naar zout en pijnboom. Wil je liever aan zee eten dan is er bij Camping Mare e Pineta een restaurant op het strand. Eenvoudig, vers en eerlijk.
De volgende dag pak ik de fiets om een plek te bezoeken waar ik enorm naar uitkeek: Villa Museo Remo Brindisi. Dit unieke modernistische meesterwerk werd eind jaren zestig ontworpen door Nanda Vigo voor kunstenaar Remo Brindisi en is tegelijk woonhuis, museum en monument voor het modernisme. Binnen alles wit en geometrisch, de architectuur voelt als een sculptuur waar je doorheen loopt. Er hangt werk van o.a. Fontana, Burri, Warhol en Picasso. Hier heeft de tijd stil gestaan en lijkt het of de gasten gisteren nog aan tafel zaten.
Daarna zoek ik per fiets de lucht en ruimte op de Argine degli Angeli, een dijk dwars door de Po-delta. Een smal fietspad leidt je dwars over de lagune; een surrealistisch beeld met het spiegelende water aan weerszijden. Ook zie je hier flamingo’s en allerlei andere watervogels. De smalle waterkering biedt een indrukwekkend uitzicht op de lagunes en rietlanden.
Het pad is onbeschut en tussen juni en augustus is het hier snel te heet. In het voorjaar wemelt het van de ‘chironomidae’. Deze zogenaamde dansmuggen steken niet, maar zwermen graag rond alles wat beweegt.
De route toont de ecologische rijkdom én de kwetsbaarheid van het gebied. De komst van de Amerikaanse blauwkreeft vormt een probleem voor het lokale ecosysteem. Deze exoot bedreigt inheemse soorten, beschadigt visnetten en verstoort het evenwicht. Tegelijk verandert de economie: traditionele visserij neemt af, de rol van toerisme en natuurbescherming neemt toe. Vissersdorpen worden nu ook plekken waar fietsers, vogelaars en wandelaars de rust vinden.
In de namiddag verken ik per boot de lagune van Valle Fattibello, waar flamingo’s, ibissen, kluten en kiekendieven het ritme van wind en water volgen. De gids wijst op broedplaatsen, trekpatronen en het belang van stilte in deze habitat. Ik stap aan wal bij het bezoekerscentrum van het natuurpark, waar ik nog even rondloop in het openluchtmuseum om wat visserijgeschiedenis te verkennen. De dag eindigt met een waanzinnig uitzicht vanaf de observatietoren van het bezoekerscentrum met een prachtig ondergaande zon.
Tussen de lagunes van de Po-delta ligt het betoverende Comacchio. De kanalen, bruggetjes en stille pleinen doen aan Venetië denken, soberder in stijl en zonder de massa. Eeuwenlang draaide hier alles om water, zout en paling. In de 17e eeuw werd Comacchio grotendeels herbouwd in opdracht van de paus, wat resulteerde in het charmante centrum vol barokke gebouwen en kanaaltjes.
Blikvanger is de Trepponti-brug, gebouwd in 1638, die vijf waterwegen overspant en het symbool van de stad werd. In deze periode woedde ook een “zoutoorlog” met het machtige Venetië, dat de lokale zoutproductie wilde beperken om zijn eigen monopolie te beschermen.
Comacchio leeft ook van de paling: de visserij en verwerking ervan zijn al eeuwenlang een integraal deel van het leven. In de omliggende lagunes, de kraamkamer van de paling, vingen vissers palingen met slimme vangsystemen tijdens hun migratie naar zee.
In het Museo della Manifattura dei Marinati zie je hoe paling in de hoogtijdagen werd gerookt en gemarineerd. Deze mix van geschiedenis, waterwegen en culinaire traditie maakt Comacchio tot een unieke reisbestemming in Noord-Italië.
Ik lunch bij hotel Locanda del Delta, aan een van de stille kanalen van Comacchio. Het terras kijkt uit over het water. Ik bekijk hier ook even de kamers en die zijn minimalistisch, helder en met een rust die perfect aansluit bij de omgeving.
In het Museo Delta Antico, gevestigd in een voormalig ziekenhuis, duik ik tot slot in de rijke geschiedenis van de regio. Het museum vertelt het verhaal van het leven in de Po-delta, van de prehistorie tot de middeleeuwen.Absolute blikvanger is het wrak van een Romeins koopvaardijschip, compleet met lading, dat meer dan 2.000 jaar geleden in de lagune zonk. Daarnaast zijn er schitterende vondsten uit de Etruskische havenstad Spina, zoals verfijnd aardewerk en sieraden. Met moderne presentaties, interactieve opstellingen en een prachtige opbouw is dit museum een aanrader.
Die avond dineer ik bij Al Cantinon, gevestigd in de voormalige Loggia del Grano – een 17e-eeuws graanpakhuis dat ooit diende als opslagplaats voor voedselhulp aan de armen. Het is nu een grote sfeervolle ruimte waar ik een reeks visgerechten proef: pittige mosselen en paling op zuur. De lokale wijnen zijn hier ook voortreffelijk.
Ferrara en Comacchio bieden samen een rijke schakering aan indrukken: cultuur en natuur, rust en geschiedenis, ambacht en landschap. Wie het Italiaanse leven wil beleven, zonder haast of massatoerisme, vindt hier een reis die niet spectaculair schreeuwt, maar aangenaam blijft nazinderen.
Comacchio
Tip: Combineer stad (Ferrara), kust (Lido) en delta (Comacchio) voor een gevarieerde reis: architectuur, natuur, cultuur, water en vogels.
Mieke Tacken
Ik ben interieurontwerper, fotograaf en een fervent liefhebber van wandelen in de natuur. Ik heb mijn hart verloren aan de eenvoud en schoonheid van wandelvakanties. Ik waardeer ik ook de unieke ervaring van een verblijf dat een verhaal vertelt over de lokale geschiedenis of cultuur. Ik deel hier mijn verhalen en tips, waar mogelijk met een lichte voetafdruk en altijd een hart vol verwondering.
Rondreis Val de Lleida, Spaanse Pyreneeën, tips en mooiste route In mei maakte ik een bijzondere rondreis door de Val de Lleida, een onbekend maar verrassend veelzijdig gebied in het noorden van Spanje. Deze vallei ligt aan de voet van de Spaanse Pyreneeën en kreeg in...
Zürich met de trein: zwemmen, stadshoning & groene hotspots Vroeg in de ochtend stap ik in Amsterdam op de trein met een warme koffie in de hand. Tegen drieën rol ik ontspannen Zürich binnen. Duurzaam reizen, comfortabel en met prachtige uitzichten. Het is eind...
Kunst en natuur in Seurí: hoe Santi Moix een vergeten Pyreneeëndorpje tot leven bracht Na een rit van 3,5 uur uit Barcelona kom ik aan. Op 1.210 meter hoogte in een gehucht in de Val de Lleida in de Spaanse Pyreneeën. Seurí. Ja, kijk maar op de kaart hieronder,...
Laat je inspireren
Ben je op zoek naar de mooiste wandel- en fietsroutes? Of wil je informatie over reizen met de trein of advies voor de mooiste roadtrips door de natuur. Laat je inspireren voor je volgende reis in het groen; ideeën om je eigen reis te plannen of te kiezen voor een georganiseerde reis.
