Monferrato, de mooiste routes en authentieke beleving

Monferrato? Dit gebied in Piemonte is een stuk minder bekend dan de aangrenzende Langhe. Zo ook de wijnen. Maar het is er niet minder mooi en de keuken en wijnen zijn verrukkelijk. Daarom is dit stuk Piemonte ook aanzienlijk voordeliger en aantrekkelijk rustig.  Lees waarom je dit minder bekende stukje Piemonte juist wil zien en ontdekken. 

Waar ligt Monferrato? 

Het gebied is eigenlijk het minder bekende broertje van de aangrenzende streek de Langhe in Piemonte. Het ligt ten zuidoosten van Turijn. 

De ‘Langhe-Monferrato-Roero’ zijn geen aparte provincies van Piemonte, maar alleen geologisch van elkaar gescheiden. Het gebied Monferrato ligt in de provincies Alessandria en Asti. Snap je het nog? Het beste is het onderscheid eigenlijk te maken aan de hand van de verschillende wijnen die er worden geproduceerd.  

De glooiende heuvels van het gebied, die doen denken aan Toscane, doen niet onder voor de meer bekende Langhe. Heuvels met wijngaarden, notenbomen en bossen worden afgewisseld met middeleeuwse dorpjes en kastelen met hun eeuwenoude historie.

Ooit koninkrijk, werd de streek in de 11e eeuw een graafschap. De edele sfeer voel je nog terug in de vele dorpen en kastelen. De bewoners zijn trots op hun land en houden het erfgoed graag in stand met jaarlijks terugkerende evenementen.

Monferrato is een groot gebied dat -met de Langhe en Roero – het hart van Piemonte vormt. De belangrijkste stad is Asti. Andere belangrijke steden zijn Acqui Terme en Ovada. 

Belangrijkste stad Asti 

Stad van de beroemd schrijver Vittorio Alfieri, zanger Paolo Conte én van de Palio di Asti. Niet zo’n bekende paardenrace als die van Siena, maar wel de oudste van Italië en een nog zeer levendige jaarlijkse traditie.  

Asti is een sfeervolle middeleeuwse stad met ooit meer dan 100 torens, waar er nu nog 12 van overeind staan. Hoe hoger de toren, hoe hoger de welvaart van de familie. De stad kent een aantal stadsparken. Met een smart ticket heb je toegang tot alle 8 musea in de stad. 

Moncalvo en de lage Monferrato 

De kleinste stad van Italië en ooit hoofdstad van Graafschap Monferrato. Moncalvo is omgeven door historische dorpjes die het scenario waren voor de strijd tegen Asti, de Savoye familie en bisschoppen. Prachtig gebied met honderden heuvels die uitkomen in de Vercelli-vallei met rijstvelden.  

Wijnstreek Monferrato 

Het wijngebied is publiek geheim in Piemonte, maar wat minder bekend bij de buitenlandse toerist. Die kiest eerder voor de bekendere Langhe, vanwege de beroemde wijnen als de Barolo. Toch is ook Monferrato een streek voor fijnproevers en wijnliefhebbers. Reden te meer om de wijnen te ontdekken. 

Uit het gebied komen verschillende DOCG’s*. Het meest bekend zijn wel de Asti Spumante DOCG en de Moscato d’Asti DOCG van 100% moscato druiven. 

Van de rode wijnen is de Barbera d’Asti Superiore DOCG de belangrijkste, maar ook de Barbera del Monferrato Superiore DOCG, Dolcetto d’Ovada Superiore DOCG en de Ruche di Castagnole Monferrato DOCG zijn bekende rode wijnen.  

Infernot van Monferrato, UNESCO-wijnkelders  

De erkenning voor UNESCO-werelderfgoed sinds 2014 dankt Monferrato behalve het landschap aan de ‘Infernot’: oude ondergrondse kelders gegraven in zandsteen (‘Pietra da Cantoni’). Hier worden wijnflessen bewaard met behoud van constante temperatuur en luchtvochtigheid. De zandsteen is erfgoed van de zeebodem die Monferrato kenmerkte tussen 5,5 en 3 miljoen jaar geleden.  

De tunnels, soms meters diep onder de grond, zijn bijzondere en functionele kunstwerken, gemaakt eind 19e en begin 20e eeuw door lokale metselaars, zonder enige kennis van architectuur of wetenschap. Ze zijn alle anders en uniek. Je vindt de Infernot in meerdere dorpen, vooral tussen Asti en Casale Monferrato. In veertien dorpen in Monferrato zijn de Infernot (op afspraak) te bezoeken. 

Mooiste route Monferrato langs oude borghi en de strade del vino

Eigenlijk zijn alle dorpen en stadjes in de omgeving de moeite waard.

Je hebt – net als in Toscane – ook in Piemonte de ‘Strade del Vino’.

• De Strade del Vino Astesane is bijvoorbeeld een route van ca. 50 kilometer tussen Asti en Acqui Terme.
• De Strade del Vino Alto Monferrato gaat door het oosten van het gebied, van Acqui Terme naar het gebied van Ovada. Dit is vooral een route langs rode wijngebied.
• Daarnaast heb je nog de Strade del Vino Monferrato Astigiano met een mengeling van traditionele en innovatieve wijngebieden.

De routes staan aangegeven met herkenbare bordjes.

Behalve de wijnroutes is de route langs onderstaande dorpen en steden ook aan te raden:  

• Cocconato: op bijna 500 meter boven zeeniveau met bijzonder mild klimaat en goede Barbera-wijnen en kazen.  
• Moncalvo: prachtige borgo en kleinste stad van Italië en beroemd vanwege de jaarlijkse truffelbeurs in oktober.
• Asti: met prachtige kathedraal, paleontologisch museum, overdekte markt en goed bewaard historisch centrum. Zie overige highlights hierboven.  
• Canelli: beroemd voor de Asti spumante, in juni wijn- en muziekfestival en in september ‘città del vino’. 
• Castagnole delle Lanze: vlakbij Alba met mooi historisch centrum en toren met prachtig uitzicht over het hele gebied tot aan de Alpen. 
• Nizza Monferrato: hoofdstad van de Barbera d’Asti en lokale gerechten als Bagna cauda (warme saus met ansjovis en knoflook). Mooi historisch centrum met beroemde antiekmarkt elke derde zondag van de maand. 
• Trisobbio: historisch kasteel met toren, tegenwoordig luxe restaurant en hotel, witte truffelbeurs in oktober.  
• Rosignano Monferrato: bekend vanwege de infernots (op afspraak te bezoeken) en een gemarkeerde truffelroute van 4 km door de natuur. 
• Ozzano Monferrato: behalve historisch centrum met mooie kerk en kasteel een stad met een mijnbouw-verleden. 
• Ottiglio: ook hier behalve een prachtig uitzicht weer een te bezoeken infernot en goed restaurant Cave di Moleto (vegetarische en glutenvrije gerechten) in het aangrenzende Moleto. 
• Gavi in de Val di Lemme: kerk van San Giacomo in het centrum uit de 12 eeuw, goede (witte) wijnen én mooi natuurgebied Neirone. 

Monferrato, UNESCO-landschap én gastronomie 

Het landschap van de Langhe-Monferrato-Roero is sinds 2014 UNESCO-werelderfgoed. Net als dat van de Valdobbiadene in Veneto. Elke 6 tot 10 kilometer kom je wel een middeleeuws dorp tegen. Behalve UNESCO-landschap zijn culturele evenementen en gastronomie van groot belang in de regio. De keuken van Piemonte is wereldberoemd.  In Bra is de ‘slow-food’-traditie ooit geïnitieerd. Ook Monferrato heeft haar unieke eigen keuken, waarvan ‘bagna cauda’, truffel, agnolotti (gevulde pasta) en ‘bunet’ (chocolade dessert) heerlijke voorbeelden zijn.  

Grande Cammino del Monferrato, enogastronomische wandelroute 

Monferrato is een prachtig gebied om te wandelen. Gevarieerd landschap tussen wijngaarden, bossen en weilanden én de nodige goede restaurants voor een tussenstop.  De meest bekende wandeling is ‘Il  Grande Cammino del Monferrato’. Een enogastronomische route in een ronde van in totaal 382 km.

De route is verdeeld in 18 etappes. Je kunt een één- of meerdaagse tocht doen door de verschillende etappes aan elkaar te koppelen.

De cammino loopt van Casale Monferrato naar onder andere Asti, Vignale Monferrato, Castagnole delle Lanze, Canelli, Ovada, Gavi, Nizza Monferrato, Acqui Terme, Montemagno, Lu Monferrato. In totaal langs maar liefst 65 interessante dorpen en steden. 

Fietsen in Monferrato 

Het heuvelachtig gebied leent zich bovendien uitstekend voor een relaxte fiets- of e-bike vakantie. De wegen zijn rustig en deels zijn er zelfs fietspaden te vinden. Je kunt prachtig van dorpje naar dorpje fietsen of zelfs met de mountainbike tussen de wijngaarden door. 

Fietsroute die ik heb gedaan vanaf Agriturismo Tenuta la Romana: 
Nizza Monferrato, Castelnuovo Calcea, Mombercelli, Vinchio, Vaglio Serra en weer terug naar Nizza Monferrato. Dit is een ritje van ca. 30 kilometer. De wegen zijn rustig en licht heuvelachtig. Op sommige plekken zelfs gemarkeerde fietspaden of aparte fietswegen. 

Een andere mooi fietsroute is bijvoorbeeld langs de rivier Tannaro van Asti naar Alessandria: van Asti naar Azzano d’Asti, Rocchetta Tanaro, Masio, Oviglio en uiteindelijk naar Alessandria. Kijk hier voor nog meer mooie fietsroutes. 

Je kunt hier e-mountainbikes huren of georganiseerde routes reserveren. 

Beschermde gebieden in Monferrato 

Natuurreservaat Valleandona, Valle Botto en Val Grande 

Net buiten Asti kun je in dit natuurreservaat prachtig wandelen, eventueel onder leiding van een gids. Het gebied is van grote waarde door de vondst van fossielen en schelpen van miljoenen jaren geleden.

Natuurgebied Val Sarmassa 

Vooral bosrijk gebied in de heuvels ten zuiden van Asti rondom Vinchio. Een natuurreservaat dat pas sinds de jaren ‘90 van de vorige eeuw (door bewoners) in het leven is geroepen om het gebied te beschermen voor verdere exploitatie. Oude eiken, wilde orchideeën, historische hutten en paleontologische vondsten en fossielen uit het Plioceen maken dit gebied extra bijzonder. Het in stand houden van het gebied zorgt er ook voor dat de hier geproduceerde Barbera-wijnen bewaakt en beschermd worden. 

Natuurpark Rocchetta Tanaro 

Bos van 120 hectare groot, even ten zuiden van Asti met behalve eiken ook eeuwenoude beukenbomen. Bijzondere bloemen en wel 40 soorten broedvogels als de groene specht, kleine bonte specht en de bosuil. Je kunt hier georganiseerd wandelen. Te reserveren bij Asti Paleontologico.  

Natuurgebied Neirone in Gavi 

Beschermd natuurgebied langs de stroom Neirone. Het park heeft maar één pad, temidden van de natuur. De anemoon met paarse bloemen bloeit hier eind februari, al sinds de oudheid. Je bereikt het park vanuit Gavi. Het pad is goed begaanbaar, maar wel afhankelijk van weersomstandigheden. Hoe kom je in Monferrato? 

Vanaf Utrecht is het ongeveer 1.140 kilometer met de auto. 

Met de trein (en bus) kun je het gebied over Parijs in ongeveer 17 uur bereiken. 

Je kunt vliegen op Milaan, Turijn of Genua. 

Welke periode het beste Monferrato bezoeken?

Met name de maanden mei en juni zijn aantrekkelijk qua temperatuur en bloei. De nazomer (september en oktober) zijn behalve vanwege het kleurrijke landschap ook interessant vanwege de wijnoogst, truffel en lokale feesten. In de zomermaanden is het erg warm.

Highlights en route Monferrato op kaart